آماده ساختن مومنان برای جهاد

فَلْیُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّـهِ الَّذِینَ یَشْرُونَ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا بِالْآخِرَةِ ۚ وَمَن یُقَاتِلْ فِی سَبِیلِ اللَّـهِ فَیُقْتَلْ أَوْ یَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْرًا عَظِیمًا(نساء/74)

آنها که زندگى دنیا را به آخرت فروخته اند باید در راه خدا پیکار کنند، و آن کس که در راه خدا پیکار کند و کشته شود یا پیروز گردد پاداش بزرگى به او خواهیم داد.

تفسیر :
به دنبال بحثى که در آیات قبل درباره خوددارى منافقان از شرکت در صفوف مجاهدان بود، در این آیه و چند آیه دیگر که به دنبال آن مى آید افراد با ایمان با منطق موثر و هیجان انگیزى دعوت به جهاد در راه خدا شده اند، و با توجه به اینکه این آیات در زمانى نازل شد که دشمنان گوناگونى از داخل و خارج ، اسلام را تهدید مى کردند، اهمیت این آیات در پرورش روح جهاد در مسلمانان روشنتر میگردد.
در آغاز آیه میفرماید: (آنهائى باید در راه خدا پیکار کنند که آماده اند زندگى پست جهان ماده را با زندگى ابدى و جاویدان سراى دیگر مبادله نمایند.)
(فلیقاتل فى سبیل الله الذین یشرون الحیاة الدنیا بالاخرة )
یعنى تنها کسانى مى توانند جزء مجاهدان واقعى باشند که آماده چنین معاملهاى گردند، و به راستى دریافته باشند که زندگى جهان ماده آن چنان که از کلمه دنیا (به معنى پست تر و پائین تر) بر مى آید در برابر مرگ افتخارآمیز در مسیر زندگى جاویدان اهمیتى ندارد، ولى آنها که حیات مادى را اصیل و گرانبها و بالاتر از اهداف مقدس الهى و انسانى مى دانند هیچگاه مجاهدان خوبى نخواهند بود.
سپس در ذیل آیه مى فرماید: (سرنوشت چنین مجاهدانى کاملا روشن است ، زیرا از دو حال خارج نیست یا شهید مى شوند و یا دشمن را در هم مى کوبند و بر او پیروز مى گردند، در هر صورت پاداش بزرگى به آنها خواهیم داد).
(و من یقاتل فى سبیل الله فیقتل او یغلب فسوف نؤ تیه اجرا عظیما)
مسلما چنین سربازانى شکست در قاموسشان وجود ندارد و در هر دو صورت خود را پیروز مى بینند، چنین روحیه اى به تنهائى کافى است که وسائل پیروزى آنها را بر دشمن فراهم سازد، تاریخ نیز گواهى مى دهد که یکى از عوامل پیروزى سریع مسلمانان بر دشمنانى که از نظر تعداد و تجهیزات و آمادگى رزمى ، به مراتب بر آنها برترى داشتند، همین روحیه شکست ناپذیرى آنها بوده است .
حتى دانشمندان بیگانه اى که درباره اسلام و پیروزیهاى سریع مسلمین ، در زمان پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) و بعد از آن ، بحث کرده اند، این منطق را یکى از عوامل مؤ ثر پیشرفت آنها دانسته اند.
یکى از مورخان معروف غرب در کتاب خود چنین مى گوید: مسلمانان از برکت مذهب جدید و مواهبى که در آخرت به آنها وعده داده شده بود اصلا از مرگ نمى ترسیدند و دوام و اصالتى براى این زندگى (منهاى جهان دیگر) قائل نبودند و لذا از آن در راه هدف و عقیده چشم مى پوشیدند.
قابل توجه اینکه در آیه فوق همانند بسیارى دیگر از آیات قرآن ، جهادى مقدس شمرده شده است که (فى سبیل الله )، در راه خدا و نجات بندگان خدا
و زنده کردن اصول حق و عدالت و پاکى و تقوى باشد، نه جنگهائى که به خاطر توسعه طلبى ، تعصب ، توحش ، استعمار و استثمار صورت گیرد.